اعتبار سالانه دو میلیارد تومانی بودجه مستقل مرکز رشد فناوری و سلامت در کنار افزایش شش میلیارد تومانی اعتبارات مصوب برای پروژه دانشکده و کلینیک دندانپزشکی شهرستان شاهرود و نیز افزایش سه میلیارد تومانی تأمین تجهیزات و تعمیر اساسی حوزه آموزش عالی و بیمارستانی، افزایش اعتبارات بهبود استاندارد بیمارستان‌های شهرستان شاهرود و میامی به میزان سه میلیارد تومان که می‌تواند به ارتقای تجهیزات بیمارستان، بهبود ارائه خدمت در آنها کمک کند.افزایش دو میلیارد تومانی اعتبارات بازچرخانی آب در حوزه تأسیسات آب و فاضلاب شهری که این ردیف اعتبار ملی تنها برای پروژه آب و تأسیسات شهر مجن اخذ شده است و همچنین اخذ دو میلیارد تومان اعتبار برای اداره ورزش و جوانان شاهرود، اعتبار پنج میلیارد تومانی برای بیمارستان ۳۲ تخت‌خوابی امام رضا (ع) میامی و اعتبار دو میلیارد تومانی برای آبخیزداری این شهرستان همه و همه در ردیف اعتبارات ملی شهرستان شاهرود و میامی قرار گرفتند.

آخرین طرحی که دارای ردیف اعتبارات ملی شد، پروژه بزرگ کریدور شمال- جنوب بود که بخش محور شاهرود –طرود آن توانست بالغ بر دو میلیارد تومان اعتبار پایدار سالانه دریافت کند، این طرح به طور کلی در کشور حدود ۳۵ میلیارد تومان اعتبار دارد که بیش از دو میلیارد تومان آن سهم شاهرود می‌شود.

اما با توجه به اخبار اشاره شده، این سوال به ذهن متبادر می گردد که ردیف اعتبارات ملی چیست و اصولا چه تفاوتی با اختصاص بودجه های موردی به پروژه های مختلف دارد؟

تاکید من در این یادداشت بر اصطلاح ردیف اعتبار ملی است که حسینی شاهرودی بارها و بارها در سخنان خود بر آن تاکید کرده است اما شاید هنوز خیلی از مردم ندانند که این اصطلاح چیست و چه مزایایی دارد؟

اصولا بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمد ها و سایر منابع تامین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاستها و به اهداف قانونی می شود.

بودجه کل کشور از سه قسمت تشکیل شده است:

1-      بودجه عمومی دولت

2-         بودجه شرکت های دولتی و بانکها

3-        بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می شود. اما آنچه که در سخنان نماینده مردم شاهرود و میامی به چشم می خورد کلمه ردیف بودجه ملی است که به بعضی از پروژه های شرق استان اختصاص یافته است.

اصولا بررسی بودجه مراحلی دارد که بد نیست اشاره ای به آن داشته باشیم.

 نمایندگان مجلس در مرحله اول از زمان چاپ و توزیع لایحه بودجه سالانه کل کشور و پیوست‌های آن تا مدت 15 روز می‌توانند لایحه را بررسی و پیشنهادات خودرا به کمیسیون‌های تخصصی مجلس تقدیم کنند.

سپس کمیسیون‌های تخصصی باید حداکثر تا 15 روز پس از چاپ و توزیع لایحه، گزارش خود را به کمیسیون تلفیق تقدیم کنند. 

در مرحله بعدی کمیسیون‌ تلفیق مجلس که شامل 9 نفر از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و 3 نفر از اعضای هر یک از کمیسیون‌های تخصصی دیگر است تشکیل می شود. 

این کمسیون باید حداکثر ظرف 15 روز پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون‌های تخصصی، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم و به مجلس شورای اسلامی تقدیم کندکه این مدت البته قابل تمدید تا 15 روز دیگر است.

در ادامه و در ابتدای بررسی لایحه بودجه در صحن علنی، پیشنهاد نمایندگان در خصوص میزان چنددوازدهم مطرح و در صورت عدم تصویب نسبت به عدد چنددوازدهم پیشنهادی دولت رأی‌گیری می‌شود. 

در گام بعدی کلیات لایحه بودجه در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفته و پس از تصویب کلیات،‌ به پیشنهادهای مربوط به درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه عمومی دولت رسیدگی می‌شود و سقف آن نیز به تصویب خواهد رسید.

در این مرحله ممکن است کلیات بودجه تصویب نشود در این صورت فقطبراییکبارموضوعبه کمیسیون تلفیق ارجاع می‌شود و این کمیسیون حداکثرظرف 72 ساعتبایدگزارشاصلاحی خود را به مجلس ارائه کند.

نمایندگان مجلس پس از تصویب کلیات لایحه بودجه، بررسی جزئیات لایحه را آغاز می‌کنند که شامل بررسی بخشهای هزینه‌ای و درآمدی این لایحه خواهد بود.پس از تصویب جزئیات لایحه بودجه درصحن علنی،این لایحه درصورتی قانونی و لازم الاجرا خواهد بود که شورای نگهبان آن را بررسی و تصویب کرده باشد.

مرحله پیش از نهایی شدن بودجه تصویب شورای نگهبان است که درصورت تصویب توسط این شورای ،لایحه به‌عنوان قانون بودجه سال آینده کل کشور لازم الاجرا بوده و توسط رئیس مجلس به دولت ابلاغ می‌شود.

و بدین ترتیب بودجه از سوی رئیس جمهور ابلاغ و اجرایی می شود.

در این روند علاوه بر مصوبات اصلی بودجه کلی کشور گاها و به صورت موردی باید ردیفهایی از بودجه به امور خاص تعلق گیرد تا بعضی از پروژه ها و امور بر زمین مانده یا ناقص به ثمر برسد و بعضی نیز آغاز شود.

این گونه است که در بودجه کل کشور مواردی خاص را اعتبار بخشی می کنند که به آن ردیف اعتباری بودجه می گویند و خصوصیت اصلی آن دریافت اعتبار ماندگار تا به ثمر رسیدن پروژه است و عملا تفاوت آن با بودجه موضوعی و مثلا موردی در همین است.

حال چند حالت پیش می آید:

1. بعضی پروژه ها هنوز اجرایی نشده اند و نیاز به ردیف بودجه دارند

2. بعضی پروژه ها اجرایی شده اند اما تا تکمیل آن نیاز به ردیف بودجه دارند

3. بعضی پروژه های تحقیقاتی و علمی هستند که تا ابد با توجه به برچسب تحقیقاتی بودن آن نیاز به ردیف بودجه دارند.

در تمام موارد بالا خصوصیت اصلی داشتن ردیف بودجه، اختصاص بودجه ای مناسب تا انتهای عملیات یا تا مادامی که پروژه وجود اجرایی داشته باشد است و این یعنی برگ برنده برای شهرستانی که بتواند از این دست بودجه ها را در فاز اجرایی خود داشته باشد. 

حال توجه کنید اخذ 300 میلیارد ریال برای اجرایی شدن ۱۰طرح مهم شاهرود و میامی در ردیف اعتبارات ملی چه ارزشی دارد. ردیفهایی که اثرات آن بعضی در کوتاه مدت و برخی هم در دراز مدت نمایان خواهد شد.

ردیف بودجه یعنی اختصاص بودجه به شکل ماندگار، تاکیدی و لازم الاجراء و این خصوصیتی است که شاید خیلی از نمایندگان مردم و البته مسئولان اجرایی به دنبال آن باشند.