شاهرود پرس: همزمان با آغاز بزرگ ترین برنامه واکسیناسیون تاریخ و در میانه عظیم ترین همه گیری جهانی، سوال های متعددی ذهن افکار عمومی را به خود مشغول داشته؛ خیلی ها می پرسند وقتی نوبتمان شد چه نوع واکسنی تزریق کنیم؟ ایرانی بهتر است یا خارجی؟ آیا واکسن های خارجی مزیت اضافه تری دارند؟ اصلا واکسن بزنیم یا نزنیم؟ پاسخ به این سوالات، اهمیت فراوانی دارد. کم نیستند افرادی که بی پروا به شایعات دامن می زنند و تقریبامی شود گفت دامنه رواج این شایعات و بعضا تبلیغات منفی سازمان یافته علیه واکسن های موثر در پیش گیری از بیماری کووید ۱۹ به اندازه گسترش خود همه گیری جهانی کروناست.


نمی توان از کنار این اخبار و شایعات بی تفاوت گذشت، چون از دست دادن زمان در کنترل همه گیری جهانی عوارض فاجعه باری خواهد داشت و اگر این شایعات به صورت ضدتبلیغ در برابر برنامه  واکسیناسیون قد علم کنند مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظارمان باشد. بنابراین ضرورت هوشیار بودن در برابر اخبار جعلی درخور توجه است.

از طرف دیگر، قریب به اتفاق کشورها استراتژی خود را بر واکسینه کردن اولویت دار افراد مسن و دارای بیماری های زمینه ای و حتی خطرناک استوار کرده اند، یعنی دقیقاهمان گروهی که حتی بدون وجود بیماری کووید ۱۹ و یا واکسیناسیون ریسک مرگ بالاتری دارند، با این حال مهم است که بدانیم چه واکسن هایی امن هستند و کارآیی بهتری دارند. هرچند که برخی از صاحب نظران معتقدند، انجام مقایسه بین واکسن های مختلف کرونا می تواند یک بازی خطرناک باشد. درزمانی که گسترش برنامه های واکسیناسیون و ایمن سازی از هر چیز دیگر مهم تر است، مقایسه اثربخشی واکسن ها کار سازنده ای نیست. این صاحب نظران تاکید می کنند، «واقعیت این است که اثبات شده است تمامی واکسن های تاییدشده، در ایجاد ایمنی در برابر عوارض شدید و بستری در بیمارستان به طرز چشمگیری موثر هستند. این یک پیروزی بسیار ضروری است که از فشار بر بخش خدمات بهداشتی می کاهد و بی تردید چالش واقعی، تزریق هر چه بیشتر واکسن است. در وضعیتی که کشورها برای تهیه واکسن با هم درگیر شده اند و صف های طولانی باهدف خرید این محصول استراتژیک شکل گرفته، این بحث که کدام واکسن بهتر است، فقط باعث تضعیف اعتماد عمومی و جلب توجه مردم به نکات منفی می شود و کار سازنده ای نیست.» 

البته تردیدی نیست که تفاوت های انکارناپذیری بین واکسن ها وجود دارد که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. از طرفی در ماه های آینده، ناگزیر نسخه های جهش یافته بیشتری از کرونا شیوع خواهند یافت. با این تحول گریزناپذیر، تصویر کنونی از میزان اثربخشی واکسن ها قاعدتادچار تغییراتی می شود. با این حال، نتیجه نهایی این است که واکسن های موجود، موثر و ایمن هستند و شیوع ویروس را متوقف می کنند و در برابر نسخه های کنونی ویروس کارایی دارند. مهم است که مقایسه واکسن ها ما را از این واقعیت غافل نکند. 

جان کلام آنکه، تمامی واکسن های کرونا که تاکنون در کشورهای مختلف دنیا در حال تزریق هستند، مجوز استفاده اضطراری گرفته اند و  در کنار این مسئله همچنان آزمایش ها بالینی ادامه دارد. البته در خصوص دو واکسن آسترازنکا و جانسون اندجانسون نگرانی هایی درباره احتمال ایجاد لخته خون و مرگ ایجاد شده است.

 به همین دلیل تزریق این دو واکسن بعد از مدتی توقف در برخی کشورها، دوباره از سر گرفته شد. چراکه مزایای این واکسن ها به مراتب بیشتر از عوارض جانبی اندک آن هاست. به طور مثال در بین ۷ میلیون فرد واکسینه شده با واکسن جانسون اندجانسون، تنها ۷ نفر دچار عارضه لختگی خون شده اند. 

به گفته سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا واکسن آسترازنکا به ازای هر ۲۵۰ هزار تزریق ممکن است یک لخته ایجاد کند که آن هم قابل درمان است. به ازای هر یک میلیون تزریق نیز گزارش یک فوتی داده شده که این مورد هم در حال بررسی است که آیا به خاطر همان لخته بوده یا نه. اما ویروس کووید۱۹ به ازای هر ۱۰۰ نفر، حدود ۱۷ لخته خون ایجاد می کند. بنابراین مشاهده می شود که اصلا قابل مقایسه با تزریق واکسن نیست. 

تحلیل عمیق تر پیرامون واکسن کرونا و پاسخ به پرسش های رایج جامعه، مستلزم آن است که با کارشناسان گفت وگو کنیم. در این زمینه گپ و گفتی با دکتر «محمدحسین یزدی» رئیس مرکز تحقیقات واکسن دانشگاه علوم پزشکی تهران داشته ایم که در ادامه از نظر می گذرانید.

 سوال اصلی برای مردمی که به مراکز تزریق واکسن مراجعه می کنند این است که کدام واکسن خوب تر است و به عنوان مثال بین واکسن کوو ایران برکت و سینوفارم باید کدام را انتخاب کنند؟

 به لحاظ ساختاری هر دو این واکسن ها، یکسان هستند و ویروس غیرفعال شده اند، از این نظر باهم تفاوت عمده ای ندارند. در مطالعات بالینی هم کووبرکت و هم سینوفارم، کمترین عوارض را نشان داده اند و عمده افرادی که حتی بعد از مطالعات بالینی این دو واکسن را تزریق کرده اند، تجربیات مشابه ای دارند و عوارض جدی ای در رابطه با این دو نوع واکسن گزارش نشده است. در بحث افیکیسی واکسن هم این مسائل را باید بررسی کنیم، اول این که اگر فرد واکسن را تزریق کرد، چقدر محتمل است که به ویروس مبتلا نشود و دیگر این که چه قدر محتمل است بیماری را شدید و جدی نگیرد و یا منجر به مرگ نشود. خوشبختانه در حال حاضر این خبر را می توان داد که تمام واکسن ها در سرتاسر دنیا که تاییدیه گرفته اند و در حال مصرف هستند، باعث پیشگیری از بیماری شدید و بستری در آی سی یو و فوت شده اند و این ادعای سازمان جهانی بهداشت است، اما در برابر ابتلا به بیماری متفاوت از هم هستند و بعضا در برابر نوع دلتای ویروس که نوع مسری تری است، ایجاد محافظت کامل نمی کنند و تجربه خود ما هم این را تایید می کند که افرادی بوده اند که هر دو دز واکسن را گرفته اند و اتفاقا واکسن خارجی هم بوده و در خارج از کشور هم تزریق کرده اند و در حال حاضر مبتلا به ویروس دلتا هستند ولی بیماری آن ها سبک است. این در مورد واکسن آسترازنکا و مدرنا هم صدق می کند و احتمال این که فرد به ویروس دلتا مبتلا شود هست ولی باعث وخامت حال و بستری در آی سی یو نخواهد شد. در مورد کوو ایران برکت نیز به همین صورت است و همه آن هایی که تستشان مثبت شده بعد از تزریق دو دز واکسن، کارشان به بستری نکشیده و فوت هم نشده اند. بنابراین می توان گفت، واکسن هایی که در کشور ما تزریق می شود، هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند. چون برای ما هدف از واکسیناسیون صرفا این نیست که به صد درصد پیشگیری از بیماری برسیم بلکه به دنبال افزایش سرعت واکسیناسیون هستیم تا زنجیره انتقال را قطع کنیم و از آن طرف به دنبال این هستیم که با ایمن کردن افراد بیشتر جلوی مرگ ومیر بیماری را بگیریم. سابق بر این هم در فصول سرد سال، یک اپیدمی از بیماری های تنفسی را داشتیم و در پاییز و زمستان بیماری آنفلوآنزا وجود داشت ولی به خاطر این که افراد در معرض خطر، واکسن آنفلوآنزا می گرفتند آمار مرگ ومیر همیشه پایین بود و آمار چشمگیری از مرگ ومیر گزارش نمی شد ولی همه در فصل پاییز و زمستان، کم و بیش تجربه ای از آنفلوآنزا داشتند و هیچ کس نگران این مسئله نبود و یا دچار ترس و واهمه نمی شد. برای برنامه واکسیناسیون کووید هم چنین هدفی در پشت پرده دنبال می شود تا واکسیناسیون عمومی بتواند شدت بیماری را در دنیا کاهش دهد و افراد ایمن را بیشتر کرده و لذا بیماری از این شدت و حدت فعلی فروکش کند. 

 این سوال در شبکه های اجتماعی بسیار مطرح می شود که آیا واکسن خارجی بهتر است یا داخلی و آیا واکسن های خارجی مزیت اضافه تری دارند؟

لزوما خیر و این طور نیست که واکسن خارجی نسبت به واکسن داخلی بهتر باشد، به خصوص اگر در مورد پلتفرم سینوفارم و کووایران برکت سوال شود که این دو واکسن کاملا شبیه به هم هستند و از پلتفرم ویروس غیرفعال شده اند بنابراین سینوفارم نسبت به کووایران برکت هیچ مزیتی ندارد و اگر در مورد پلتفرم های مختلف واکسن ها صحبت شود، ما ۵ پلتفرم نوترکیب را هم داریم، ازجمله پاستور که بر روی همین پلتفرم نوترکیب کار می کند و انستیتو رازی هم به همین صورت است و خوشبختانه پاستور هم مجوزش را گرفته و درصدد تولید انبوه است که به مصرف عمومی برسد و رازی هم در مرحله کلینکال ترایال است و امیدواریم این واکسن هم بتواند مجوز مصرف را اخذ کند اما بازهم در مقام مقایسه، ممکن است پلتفرم آسترازنکا و اسپوتنیک نسبت به سینوفارم در مطالعات بالینی برتری داشته باشند و درصد بیشتری از ایمنی را ایجاد کنند، ولی این که بخواهیم در بین واکسن های سینوفارم و کووایران برکت مقایسه ای داشته باشیم، این دو باهم تفاوتی ندارند. 

 چقدر تبلیغات سوء و یا مغرضانه تاثیر داشته در این که افراد نسبت به برخی از واکسن ها بدبین شوند؟

ببینید در مورد واکسن آسترازنکا که همان ابتدا مورداستفاده قرار گرفت، گزارش هایی به خصوص در اتحادیه اروپا ارائه شد مبنی براین که در برخی افراد زیر ۶۰ سال، مواردی از ایجاد لخته های خونی دیده شده و چند موردی هم به فوت منجر شد و در داخل کشور ما نیز از این بابت، شاهد نگرانی هایی بودیم و بسیاری از افراد تمایلی به تزریق این واکسن نداشتند و حتی نیروهای کادر درمان این سوال را مطرح می کردند و دو دل بودند اما خودم همین واکسن را تزریق کرده ام و مشکلی نداشته ام و در کل کشور نیز از کسانی که واکسن آسترازنکا را تزریق کرده اند، مورد جدی ای گزارش نشده است که کسی بعد از تزریق دچار عوارض جدی شود و یا فوت کند. بنابراین خیلی حواس ها نباید معطوف به این تبلیغات یا حواشی باشد. در همان ابتدا که واکسیناسیون کووید ۱۹ در دنیا آغاز شد، پس از چند میلیون دز تزریق، چند مورد فوت هم گزارش شد که تبلیغات سوء و نادرستی شکل گرفت اما اکنون در سطح جهان بسیاری از واکسن ها در حال مصرف است و مشکل خاصی هم مشاهده نمی کنیم. حتی احتمال دارد این تبلیغات مغرضانه علیه واکسن های داخلی هم ایجاد شود که خوشبختانه تابه حال این اتفاق نیفتاده است و دستکم ندیده ایم کمپینی در مخالفت با واکسن های تولید داخلی به راه بیفتد، درحالی که علیه بسیاری از واکسن ها در سطح جهان، کمپینی هایی به منظور مخالفت به راه افتاده است که تزریق فلان واکسن متوقف شود اما سازمان بهداشت جهانی مصرانه ایستاد و گفت مزیت این واکسن ها بر معایب آن ارجحیت دارد و ما در شرایط پاندمی چاره ای نداریم جز این که واکسیناسیون را ادامه دهیم و اکنون ثمرات این مسئله را می بینیم و کشورهایی که واکسیناسیونشان کامل شده، علی رغم این که ویروس دلتا هنوز مسری و در حال گسترش است اما موارد شدید و بستری های آی سی یو در این کشورها قابل توجه نیست و این نشان دهنده تاثیرات واکسیناسیون است. ما باوجوداین که می بینیم روزانه ۶۰ تا ۷۰ هزار مبتلای جدید گزارش می شود اما آمار مرگ ومیر و بستری های آی سی یو به شکل چشمگیر افزایش نیافته  که این از اثرات واکسن است. در گذشته اگر روزانه ۶۰ هزار مبتلا داشتیم، محال بود که ۱۵۰۰ تا ۲ هزار مرگ ومیر را تجربه نکنیم اما در حال حاضر این گونه نیست و ماهم در ایران باید به این مرحله برسیم و پوشش واکسیناسیونمان آن قدر گسترش پیدا کند که اگر پیکی هم مثل پیک پنجم اتفاق افتاد که عدد ابتلای روزانه ما تقریبا ۳۰ هزار مورد است، میزان مرگ ومیرهایمان به شکل چشمگیر افزایش پیدا نکند. اتفاقی هم که افتاده این است که ویروس دلتا از جنوب شرق کشور واردشده و چون کادر درمان از قبل واکسینه شده اند، موردی از فوت در بین کادر درمان زاهدان نداشتیم که این اثری مثبت است و اگر این موارد در رسانه ها انعکاس یابد، مردم متوجه می شوند که چقدر واکسن موثر است و به دلیل برخی تبلیغات مغرضانه و نادرست، نگاه بدی نسبت به برخی واکسن ها نخواهند داشت. 

  برخی افراد ضدواکسن اند و نگرش خوبی نه به واکسن داخلی دارند و نه خارجی و یا نسبت به تزریق واکسن به شدت واهمه دارند و می خواهند جامعه را نیز با خود همراه کنند. آیا اگر در مراکز واکسیناسیون، چندین مدل واکسن ارائه شود و آن ها امکان انتخاب داشته باشند، می توان این افراد ضد واکسن را نیز به واکسینه شدن ترغیب کرد؟

خیر این طور نیست. اساسا این نوع کمپین ها و مخالفت ها با واکسن، علمی نیست که ما بخواهیم با انتخاب منوی متفاوت به افراد کمک کنیم که خود آن ها مدل واکسنی که می خواهند را انتخاب کنند. این موضوع را می توان مقایسه کرد با مسئله واکسیناسیون در کودکی، همه این مخالفان در کودکی واکسن دریافت کرده اند، اما مگر دچار مشکل شده اند؟ مگر آن موقع که کودک بودیم و برای تزریق واکسن به مراکز مراجعه می کردیم، کسی از ما سوال می کرد که چه واکسن سرخکی را می خواهیم دریافت کنیم؟ همان نوع واکسنی که در کشور موجود بود تزریق می شد و مسئله خارق العاده و عجیبی و غریبی که آن را به واکسیناسیون ربط بدهند اتفاق نیفتاده است. کمپین های ضدواکسن را می توان گفت که کمپین هایی بی بنیه و اساس هستند و احساسی عمل می کنند و این بحث را می توان مقایسه کرد با موضوعی که اخیرا رایج شد و گفتند بدن بعد از تزریق واکسن، آهن ربایی می شود. به همین علت به کمپین های ضد واکسن انتقادات زیادی وارد است. شما نمی توانید با انتخابی که در تزریق واکسن های نوترکیب یا ویروس غیرفعال شده و سایر گزینه ها به افراد می دهید، آن ها را نسبت به تزریق واکسن خوش بین کنید چون این افراد به طورکلی با واکسیناسیون مشکل دارند و طبق گزارش هایی که دیده ایم این ها عمدتا بی سواد به نظر می رسند و نمی توان این افراد را توجیه علمی کرد، شاید این افراد کمی علمی صحبت کنند ولی آدم های عادی هم اگر پای سخنان آن ها بنشینند و این افراد را آنالیز کنند متوجه می شوند که این ها بیشتر تابع جهل اند تا تابع علم. چون واکسیناسیون در دنیا روندی چندین و چندساله است و نباید با اظهارات غیرعلمی، هراسی در دل مردم ایجاد کرد.

  چرا باید این هراس یا دو دولی در بین برخی از مردم وجود داشته باشد که واکسن را بزنیم یا نزنیم، طبق گفته شما ما در کودکی واکسن تزریق کرده ایم و بدون هیچ مشکلی اکنون به این سن رسیده ایم، پس این ترس ها و دو دولی ها از کجا می آید، چرا هنوز برخی مردم بین دوراهی تزریق یا عدم تزریق واکسن مانده اند؟

ما در شرایط پاندمی قرار داریم و راهی به اسم واکسیناسیون پیش پایمان گذاشته شده، تا قبل از این چنین مسئله ای را شاهد نبودیم و فقط واکسن آنفلوآنزا در داروخانه ها موجود بود و هرکس می خواست و یا افراد در معرض خطر آن را تزریق می کردند و حتی در داروخانه ها این واکسن اضافه هم می آمد و تاریخ مصرفش می گذشت. در حال حاضر که با شرایط پاندمی روبه رو هستیم همه دنبال واکسن اند و عده ای نیز نسبت به تزریق آن مردد هستند که واکسن بزنند یا نزنند اما خطابم به کسانی که مردد هستند این است که چقدر اطمینان دارند به بیماری مبتلا نشوند و اگر مبتلا شدند به نوع وخیم آن دچار نشوند و یا جانشان را از دست ندهند؟ اگر به آمارها هم نگاه کنیم مشخص است که چه تعداد افراد بر اثر ابتلا به بیماری جان باخته اند و چه تعداد به خاطر تزریق واکسن جانشان را از دست داده اند. تزریق واکسن، انتخابی عقلانی است ما می بینیم افرادی که جوان اند و براثر ابتلا فوت می کنند اما آمار مرگ ومیر مبتلایان کرونا در افراد ۷۰ سال به بالا که واکسینه شده اند، در حال کاهش است. این نشان می دهد که واکسیناسیون کار خودش را انجام می دهد، ما چقدر اطمینان داریم که با عدم تزریق واکسن، مبتلا هم نشویم، چه تضمینی برای این مسئله وجود دارد؟ اما این تضمین را می توان داد که اگر بعد از تزریق، مبتلا هم بشویم، حالمان وخیم نشود. 

  به نظر می رسد این از القائات شبکه های اجتماعی است که سعی دارند این مسئله را رواج دهند که بعضی افراد با تزریق دو دز واکسن، دوباره مبتلا شده اند!

هیچ عیبی ندارد. ما قرار نیست جلوی ابتلا را تا قبل از واکسیناسیون کامل بگیریم. ما وقتی می توانیم به طورکامل جلوی ابتلا را بگیریم که همه ۸۵ میلیون جمعیتی که داریم، هر دز واکسن را تزریق کرده باشند که تحقق این مسئله برنامه زمانی یکی، دوساله را می طلبد و اگرچه سرعت واکسیناسیون در حال افزایش است و ما امیدواریم این روند ادامه داشته باشد و با مانعی برخورد نکنیم اما نکته اینجاست که پروسه ای زمان بر است و مادامی که به آن نقطه نرسیم، نمی توانیم با واکسیناسیون جلوی ابتلا را بگیریم. وقتی این مسئله محقق می شود که طیف وسیعی از جامعه واکسینه شده باشند. تا هنگامی که این اتفاق نیفتد با واکسن زدن نمی توانید میزان ابتلا را کاهش دهید بلکه می توانید میزان وخامت بیماری را کاهش دهید و خود این نکته هم حائز اهمیت است که در صورت بیماری، کارتان به بستری و فوت نکشد. درست مثل سرماخوردگی که همه ساله افراد مبتلا می شوند و مشکلی پیش نمی آید.

 در حال حاضر هم باید با واکسیناسیون به همان دوران برگردیم. در جمع بندی اظهاراتم بازهم باید تاکید کنم که درواقع تمام واکسن ها تاکنون خوب بوده اند و خطرات ناشی از ابتلا به کرونا بسیار بیشتر از عوارض واکسن است. از طرفی میزان واکسن کرونا نیز محدود است. اما نکته مهم این است که احتمال جهش های بیشتر ویروس وجود دارد و بنابراین هر چه زودتر باید واکسیناسیون افراد با هر واکسنی که موجود است انجام شود. درواقع گویی نوعی مسابقه بین ویروس و واکسینه کردن افراد وجود دارد که بهتر است ازآنجا نمانیم. 

. پرینت .
| نوشته خبر نگار | تاریخ ثبت 1400/05/13 - 08:03 | گروه اخبار کشوری | آخرین ویرایش 1400/05/13 - 08:03 | 0 نظر |
چه واکسنی بهتر است؟
واکسن کرونا
واکسیناسیون کرونا
کرونا دلتا
© طراحی : سامانه نسیم