شاهرود پرس

لیمو به همراه میوه بالنگ، تنها مرکباتی بودند که در منطقه مدیترانه باستان وجود داشتند و قرن‌ها طول کشید تا میوه‌های دیگری چون پرتقال و گریپ‌فروت از کشورهای آسیای جنوب شرقی به غرب راه یافتند. سایر مرکبات هم بیش از یک هزار سال بعد گسترش یافتند.

مطالعه تجارت مرکبات قدیمی کار زیادی می‌برد. محققان، متون، هنر و صنایع دستی‌ باستانی را مانند سکه‌ها و نقاشی‌های دیواری مورد بررسی قرار دادند و از این طریق به دنبال هویت و موقعیت دانه‌های گرده فسیلی، ذغال چوب، دانه‌ها و سایر باقی‌مانده میوه‌ها بودند.

آنها با جمع‌آوری این اطلاعات، موفق به کشف چگونگی گسترش مرکبات از آسیای جنوب شرقی به منطقه مدیترانه شدند. میوه بالنگ، از نخستین مرکباتی بود که به مدیترانه وارد شد. این میوه بیشتر از طریق ایران به غرب گسترش یافت. بقایای بالنگ در یک باغ 2500 ساله ایرانی در نزدیکی اورشلیم و خاور نزدیک جنوبی پیدا شد که در حال حاضر، اردن، لبنان، جنوب سوریه و قبرس در آنجا واقع شده‌اند.

درخت لیموی نقاشی‌شده روی یک دیوار رومی

پس از آن، طی قرن‌های دوم و سوم قبل از میلاد، بالنگ به غرب مدیترانه گسترش یافت. محققان، بقایای اولیه مرکبات را در روم باستان در «رومن فورم» یا میدان اصلی روم پیدا کردند که به اواخر قرن نخست قبل از میلاد و اوائل قرن نخست بعد از میلاد برمی‌گردد. دانه‌ها و گرده‌های بالنگ نیز در باغ‌های متعلق به کوه «وسوویوس» و روم پیدا شدند.

400 سال طول کشید تا لیمو به مدیترانه برسد. لیمو نیز در آن زمان در اختیار نخبگان بود. این بدان معنا بود که بیش از یک هزار سال، بالنگ و لیمو تنها مرکباتی بودند که در مدیترانه وجود داشتند.

قشر برتر جامعه که افراد متمولی بودند، بالنگ و لیمو را به دلیل کیفیت درمانی، استفاده نمادین، بوی خوشایند و کمیاب بودن، کالاهای باارزشی می‌دانستند. دیگر مرکباتی که بعد از بالنگ و لیمو وارد منطقه مدیترانه شدند، بیشتر به عنوان محصولاتی باارزش رشد می‌کردند. در ابتدای قرن دهم بعد از میلاد، نارنج، لیمو و گریپ‌فروت راه خود را به مدیترانه باز کردند. به نظر می‌رسد این میوه‌ها توسط مسلمانان و از طریق سیسیل و شبه جزیره «ایبرین» گسترده شدند.

همان‌ گونه که مشهود است، نام برخی انواع مرکبات از زبان عربی گرفته شده است و از این رو، مسلمانان نقش مهمی در پراکندگی مرکبات کاشته شده در آفریقای شمالی و اروپای جنوبی داشته‌اند. این بدان دلیل است که آنها قلمروی غنی‌ای داشته‌اند و مسیرهای تجاری از هند به مدیترانه رسید.

پس از آن، طی قرن پانزدهم بعد از میلاد، پرتقال از مسیر تجاری ایجاد شده توسط مردمان اهل جنوا، ایتالیا و پرتغال، به غرب رفت. در نهایت، نارنگی در قرن نوزدهم و 2200 سال بعد از این که بالنگ برای اولین بار به غرب گسترش یافت، وارد منطقه مدیترانه شد.